...

...

De MUMU

Vrijdag hadden we de “mumu”, maar voordat het zover was, moest er eerst een varken gekocht worden en dat gebeurde donderdag. Dat was in het kader van de biologieles!

Al een paar weken geleden hadden Judith en een paar andere wok meri’s ergens met iemand in een van hun dorpjes afgesproken dat ze een varken zouden kopen.
Afgelopen woensdag zou Sinco het beestje alvast betalen om 4 uur. Toen hij daar aankwam was er niemand te bekennen. De volgende  ochtend was Judith een beetje zenuwachtig omdat ze het ook niet helemaal vertrouwde.  Ze voelde zich mede verantwoordelijk en zou het wel op tijd goed komen? Want om 1 uur zou de biologieles beginnen en moest het varken geslacht en ontleed worden.
Na wat telefoongesprekjes met haar mobieltje had ze een reserve adresje geregeld. Sinco ging om 10 uur met de truck naar het afgesproken adres.
Judith en Shirley zouden samen die dag een deel van mijn tuin leeghalen aan de kant van het huis, omdat we het huis zowel van binnen als van buiten moeten schoonmaken voordat we vertrekken.  Maar Sinco had Shirley gevraagd om mee te gaan, zij is nogal een potige dame, en niet op haar Nakanai mondje gevallen, het zou eens nodig kunnen zijn. Bovendien was het reserveadres van een familielid van haar.
Intussen probeerde Judith haar werk te doen, maar het was duidelijk dat ze rusteloos was en er kwam niet zo heel veel van werken. Nu, aangezien ze normaal gesproken werkt als een paard, kon ik er niet mee zitten. Dat werk haalt ze gemakkelijk in gedurende de komende weken. Ik vond het wel grappig  hoe ze meeleefde met Sinco en zijn actie.

Toen Sinco bij het eerste adres aankwam, zaten alle mannen en vrouwen lekker onder hun huisje te niksen. Heel normaal hier. Ze zeiden tegen Sinco dat ze het varken eerst nog moesten vangen. Die varkens lopen namelijk ergens los rond, tussen de groentetuinen. Ieder weet welk varken van hem of haar is, dus als ze een varken willen vangen, gaan ze er met man en macht achteraan, dat is op zich een spektakel. Ze zeiden dat Sinco later maar terug moest komen, dan zouden zij het intussen vangen. Maar nee, dacht Sinco, ik blijf hier net zo lang zitten tot ze het varken gevangen hebben.
Tenslotte kwam het allemaal goed en om een uur of half 12 kwam hij aan met zijn vrachtje.
Judith was helemaal blij en opgelucht!

Na de lunch zou het slachten plaatsvinden. Maar helaas, het varken was intussen gestikt, het hing namelijk op z’n kop met poten vastgebonden, wat overigens heel normaal is hier. Op de foto’s kun je zien hoe het allemaal verder ging. De leerlingen kregen dus aanschouwelijk onderwijs, er werden veel foto’s genomen en ze moesten benoemen wat er allemaal te zien was.

.

.
Eerst werd het varken met kokend water schoongeschraapt (van huid ontdaan)
Daarna volgde de anatomie van staart tot kop.
Al onze handschoenen bleken zo vergaan dat het geen zin had ze te gebruiken.

..

.

.

.
Elke fase kreeg de nodige uitleg van zaken die we al eerder in de les hadden geleerd. Honderden foto's van staart tot kop dienen voor de leerlingen als basis voor hun fotoverslag.

Toen het varken zo’n beetje helemaal uit elkaar was gehaald, werd de les op school voortgezet. Sinco ging wel eerst even douchen en omkleden natuurlijk!
Een van onze  werkers kreeg de opdracht om het varken verder in stukken te hakken en snijden. De stukken vlees zouden in de koeling in winkelvoorraadruimte bewaard worden voor de volgende dag.

Vrijdag

Eindelijk was de langverwachte dag aangebroken. Bijna alle wokmeri’s waren betrokken bij de voorbereiding van de grote maaltijd.
Alle bewakers, werkmannen en –vrouwen waren voor de party uitgenodigd, plus de highschoolleerlingen, James en zijn familie, Jan en Annette, Ineke, de zus van Jan, en wij. Sinco had zelfs uitnodigingskaartjes gemaakt en uitgedeeld!

Deline met haar uitnodiging voor de party - de mumu.

James had aangeboden dat hij de “mumu” wilde klaarmaken op de manier zoals ze dat in de Hooglanden, waar hij oorspronkelijk vandaan komt, gewend zijn. Er is namelijk verschil in werkwijze  op de diverse plaatsen op de eilanden.

Het ging niet alleen om het varkensvlees, maar er zouden ook zoete aardappelen, diverse groenten, tapiok, enz. bij verwerkt worden. Al de zoete aardappelen en andere knollen en groente werd schoongemaakt en bereid door de vrouwen, terwijl James zich met de stenen en het vuur bezighield ter voorbereiding. Het was een hele morgen werk.

Eerst werd verzameld hout op maat gehakt en op het bed van stenen gelegd en aangestoken. Toen de stenen goed heet waren (het hout opgebrand), werden ze beter geplaatst en bedekt met repen uit elkaar getrokken bananenboom-stammen als ondergrond voor het eten. Eerst de aardappelen, de groenten enz. Daarna werd het vlees aangedragen. Toen alles op z’n plaats lag, werd dat weer afgedekt met bananenbladeren.

.

.

.
De stukken varkensvlees worden op de kruidige bladeren gelegd.

.

Het was interessant om te zien hoe zij al die dingen uit de natuur gebruiken om hun eten klaar te maken. Terwijl ze met elkaar bezig waren, soms stonden ze er met z’n tienen omheen hadden ze ook een hoop plezier. Afgezien van de hele opwinding van het gebeuren. Het betekende ontzettend veel voor hen!
Dat op het terrein van NTM een heuse grote maaltijd bereid werd op originele Papua wijze! Met het vooruitzicht natuurlijk dat ze allemaal een flinke hap mee zouden eten!
Echt fantastisch, de hele dag in een roes!

.
Let op de varkenskop links vooraan.
Het geheel wordt afgedekt met bananenbladeren (rechts)
en enkele uren gestoofd op de gloeiendhete stenen

.
Rechts de mumu om een uur of 3 's middags... helemaal gaar onder de bladeren!

.
Het eten wordt onder de bladeren vandaan gehaald en in grote teilen gedaan!
Gloeiend heet !!!!!! en tot mijn verbazing erg smakelijk!

Misschien een van de eerste keren in de hele geschiedenis dat er geen smerige honden omheen scharrelden. Onze honden zitten achter grote hekken gelukkig.

Terwijl voor Sinco en de leerlingen de lessen nog gewoon doorgingen, vond buiten het spektakel plaats, en onder de dorm (het internaatsgebouw) was ook het een en ander geregeld! Tafels en stoelen werden klaargezet, kleedjes en bloemen op tafel! Daarin had Annette een groot aandeel, zij had ook gezorgd dat tussen de middag in een lunch voorzien werd voor de medewerkers. Aan mij de eer om ’s morgens voor de koffie te zorgen.

Om 4 uur zou de maaltijd beginnen. Natuurlijk werd dat wel wat later, dat is normaal hier. Voordat iedereen van alle kanten aan kwam zakken, en alles echt klaar was! Want het eten was intussen gaar en de dames hadden alles in grote schalen en pannen gedaan. Er was ook nog een soort soep gemaakt, die over het eten ging en een enorme pan rijst gekookt! Drinkwater stond klaar, koffie voor de liefhebbers, limonade! Alles compleet.

.
De gasten komen aan...
sommigen in de nieuwe meriblouses die Roelie voor hen heeft gemaakt

.

;

.

Er werd met gebed geopend, en een paar toespraakjes gehouden.

Iedereen mocht toen langs de tafels lopen,een bord pakken en zich laten opscheppen. Ik verbaas me er altijd weer over hoeveel ze op hun grote bord laden en dat nog opeten ook. De meesten althans.  Sommige vrouwen schepten hun bord vol,aten vervolgens wat en dekten dan het eten af met afgeplukte bladeren van de planten die vlakb ij groeien. Ik verdenk ze ervan dat ze met voorbedachten rade zoveel opschepten om het vervolgens te bewaren voor hun kinderen.  Wel begrijpelijk, maar er was zoveel eten, dat ze met gemak allemaal nog wat mee naar huis konden nemen.
Dat gebeurde natuurlijk ook, plastikzakken en lege ijsdozen werden aangerukt en al het eten kreeg een goede bestemming. Zelf het afval ging mee om thuis de varkens weer te voeren.

.

.
Jan en Annette in actie... met Judith en Roelie op de achtergrond.

.
We deden allerlei slimme trukjes met de wokmen en ze vonden het prachtig.
Het spel met de drie bekers, Chinees tellen, intelligentie meten met een muntje etc.

.

Voor het toetje wilde Sinco hen graag een persoonlijk woordje meegeven. Sinco bedankte alle werkers en werksters voor hun trouwe inzet en wees ze op de bijbelvertaling die er in hun eigen taal aan zit te komen! Hij vertelde hen (nogmaals) dat het ons grootste verlangen is dat ze God persoonlijk leren kennen en Jezus Christus als hun Redder aanvaarden, in plaats van een religie. Bosco vertaalde het gelukkig nog eens uitgebreid in het Nakanai- de lokale taal.

En toen het “toetje”. We hadden een grote doos met ijs, dus iedereen kreeg een bakje met ijs tot het op was en iedereen vol zat. Ze hebben heerlijk gesmuld.
De wokmeri’s wilden nog graag een lied voor ons zingen. Dat gebeurde halverwege het opscheppen van het ijs (waar ik mee bezig was). Het was het afscheidslied met een heel droevige wijs, dat ze al eens eerder gezongen hadden. Sommigen werden geemotioneerd, Judith als eerste, bij de gedachte dat ze afscheid van ons moet gaan nemen.  “Vaarwel, good bye, we zullen jullie gezicht nooit meer zien....” Als je emotioneel aangelegd bent, ga je daar vanzelf wel van huilen.  Bij mij zitten de emoties nooit zo hoog, zeker niet als er nog 3 weken te gaan zijn. Na het lied kregen Annette en ik van alle vrouwen een knuffel, dat vond ik wel heel lief en aandoenlijk!

.

Allemaal bedankten ze ons heel hartelijk en sommigen zeiden dat ze het zo bijzonder vonden; een mumu uit waardering voor onze werkers. Zoiets was nog nooit  voorgekomen, en er zal vast nog heel lang over nagepraat worden!

Annette, Ineke en ik bleven met de afwas achter: 40 vuile borden, enz. enz. Maar het was het meer dan waard!

Een bijzondere zondag

We hebben jullie wel eens verteld over Bosco en Florence. Dat is een echtpaar, dat woont in Kasia en Bosco is een Evangelist, hij wil zo graag zijn eigen mensen in hun eigen taal (Nakanai) vertellen over de Bijbel en het verlossende werk van Christus.  De grond is hier hard, voorbewerkt door  verschillende kerkelijke organisaties die een oppervlakkig geloof hebben gepredikt in het Tok Pisin. De meeste mensen hier aan de kust noemen zich zelf Christen en bezoeken trouw een kerk, maar van enige verandering in hun levens door de Heilige Geest is niets merkbaar. Bosco en zijn vrouw daarentegen zijn merkbaar veranderd.
Bosco zijn moeder woont niet in Kasia maar ergens anders, niet ver bij ons vandaan. Bij haar huisje wordt elke zondag een samenkomst gehouden.  We hadden allang eens het plan gehad om daar eens een bezoekje te brengen.
Vanmorgen was het zover. We konden er lopend heen, alhoewel we halverwege opgepikt werden door  een Philipijns echtpaar, dat ook christenen zijn en hun leven in dienst hebben gesteld om hier de technische school op het eiland te runnen.  Heel vriendelijk van hen om ons een eindje mee te laten rijden. Toen we aankwamen zaten er zo’n 30 mensen in een kring onder een grote schaduwrihjke boom.

.
Links het erf van de kerk... rechts de gemeente als groepsfoto.

Er werd gebeden, gesproken vanuit de Bijbel, een lied gezongen en de dochter  van Bosco van een jaar of 16 gaf een getuigenis. Helaas konden we het niet verstaan omdat het in het Nakanai was. De rest was in het Tok Pisin omdat niet alle aanwezigen van de Nakanai stam waren. Het was heel bijzonder en mooi om daar eens bij te kunnen zijn. Toen de dienst was afgelopen ging iedereen elkaar een hand geven. Natuurlijk kregen wij ook een hand en ik herkende wel een aantal gezichten. Later bleek dat ik verschillende mensen al eerder had ontmoet in Kasia. O.a. mensen van de school van Judiths kinderen.
Sinco maakte groeps- en gezinsfoto’s. Dat werd natuurlijk erg op prijs gesteld.

Een van de gezingsfoto's van de gemeente bij Bosco's moeder aan huis.
Achteraan de grootouders: Paul en ....

Intussen probeerde ik uit te vinden wie wie was.  Ik kreeg toen ook het verhaal te horen hoe het Evangelie eerst gekomen was bij hen in de familie. De moeder van  Bosco kwam uit een gezin met 6 zussen. Een van de zussen woonde met haar man in Goroka (op het hoofdeiland); als ik het goed verstaan heb, waren zij en haar man daar leraar. Zij kwamen tot geloof en vertelden het goede nieuws aan de familie, maar die luisterden niet. Dat was o.a. de moeder van Bosco en een andere zus, die twee waren vanmorgen ook aanwezig. Ik schreef al dat de samenkomst bij zijn moeders huis was. Toen stierf de gelovige zus, een dochter van haar was er vanmorgen ook bij.
Na het sterven en wellicht door het getuigenis bij de begravenis zijn toen die andere zussen tot geloof gekomen. Bosco was al gelovig geworden toen zijn tante nog leefde. Nu zijn ze dus met een klein familiegroepje en nog enkele anderen en delen de vreugde van het geloof en het verlangen om meer van Gods woord te horen.
Hoe fijn zou het zijn als de Bijbel ook eindelijk in het Nakanai vertaald zou worden. Maar daar wordt nu aan gewerkt.  Een NTM zendingsechtpaar is intussen gestart met detaalstudie!
Na de samenkomst dacht ik net: wat jammer dat er geen koffie is! Maar de alternatieve oplossing diende zich spoedig aan. Iemand vroeg of we Kulau wilden. Dat is het vocht van jonge cocosnoten, wat hier de algemene dorstlesser is als er geen water of iets anders voorradig is.
Er was al een jongen van een jaar of 12 op uit gestuurd en die klom snel als een aapje, gewapend met een mes, in een palmboom en daar rolden de eerste cocosnoten al naar beneden. Met de altijd aanwezige messen werden deze vakkundig opengesneden en ontvingen we onze “kop Kulau”! Lekker en gezond!

.
Geen koffiedrinken na de dienst, maar kokos-sap. Ook de sappige jonge kokos is lekker!

Daarna zijn wij weer terug naar huis gelopen.

Graduation van Holly

Om 4 uur  begon het grote moment voor onze Holly!
Met man en macht waren er voortreffelijke voorbereidingen getroffen. Het weer was perfect! Geen druppel regen, dat is in deze tijd van het jaar best bijzonder, want we hebben nog regelmatig buien, vooral in de middag of avond.
Het feest zou namelijk in de openlucht gehouden worden, alleen een soort partytent deed dienst als “podium”.  Beulah, als moeder van het feestvarken was al dagen in touw om de versieringen en een prachtige taart voor te bereiden. Toen wij vandaag terug kwamen van de dienst in het bos, waren ze al goed bezig. De tent was versierd in tropische stijl, met veel bloemen en allerlei frisse kleuren.
Ook de taart was in vrolijke kleuren versierd. Maar die taart kwam pas aan het slot van de ceremonie.
Zoals dat gaat bij een Amerikaanse graduation komt de afgestudeerde tijdens een muziekje naar het podium. Neemt plaats en dan zijn er diverse sprekers. O.a. haar vader, zijzelf en als hoofdspreker Sinco. Sinco mocht de "charge" doen... een belangrijke toespraak om de student een boodschjap voor het leven mee te geven. Op Holly's eigen verzoek sprak Sinco rondom Spreuken 3:6

Ken Hem op al je wegen, en Hij zal je paden recht maken

.

.

Alles liep gesmeerd en toen het offieciele gedeelte, uiteraard met zang en gebed tot eer van God, was afgelopen, werd een barbecue aangekondigd.
Er was voor iedereen lekker gegrilde vis, rijst op diverse manieren bereid, aardappelsalade, gegrilde worstjes en de nodige drankjes, zoals koffie, limonade, water.
Daarna werd er een foto presentatie gegeven over het leven van Holly heel groot geprojecteerd op de buitenmuur van de school, voor iedereen dus zeer goed zichtbaar. Erg leuk altijd zo’n terugblik vanaf het begin, baby Holly en natuurlijk Kelly en Beulah 17 jaar jonger dan nu!!!

En toen was er dus de prachtige cake die in vele stukjes werd gesneden en verdeeld onder de gasten. Erg lekker trouwens! Alle gasten blank en bruin bleven nog wat napraten en toen reden de busjes voor en werden onze Papua vrienden netjes thuisgebracht.
Niet meer nodig te zeggen dat het hier ’s avonds na half 7 al pikkiedonkeris, alhoewel vanavond de maan best helder scheen.
Weer een mijlpaal. Ook Sinco kon weer even verlicht ademhalen.
Het was een hele eer dat hij was uitgenodigd als hoofdspreker,  en dan wilde hij uiteraard iets goeds te berde brengen om een heel goede en positieve bijdrage te leveren op zo’n heel bijzonder moment in het leven van een geliefde leerlinge!
Ik ben getuige dat hij een goede en mooie toespraak heeft gehouden. Bravo!

Laatste loodjes

Nog 1 week les! Ja, ja, de school is nog niet voorbij, zelfs Holly moet er nog een paar dagen voor gaan, maar dan is het echt klaar. Voorlopig althans!
Holly en familie hebben hun reis gepland over 2 weken, een week eerder dan wij. Zij gaan naar Engeland. (even een geheugensteuntje: moeder is Engelse, vader Amerikaan, de kinderen zijn beide, maar hun voorlopig thuisland wordt Engeland). Voor hen is het op dit moment nog niet bekend of zij en wanneer zij hier terug kunnen komen. Een moeilijke en onzekere  periode, maar ook zij weten dat het plan van God voor hun levens vanzelf aan hen bekend zal worden. Ze gaan net als wij in vertrouwen op Hem de toekomst tegemoet. Voor hen voelt het wel anders, want zij zijn hier al zolang als Holly er is. D.w.z. bijna zolang, Holly was een baby toen haar ouders als zendelingen hier kwamen. Hier was al die jaren hun echte “thuis”.

"Buai"

Buai, de Betelnoot of Areca catechu is een noot van een palmboom die groeit in de lagere gebieden van landen rond/in de tropische stille oceaan. Het is een mild opwekkingsmiddel met als actieve stof de arecholine die inwerkt op een verhoogde transpiratie, speekslevloed en een gevoel van welbehagen.

.

De onrijpe noten van de Betelpalm worden geopend en de noot wordt gekauwt, samen met kalk en andere vruchten die je in de kalk doopt en het mengsel in je mond met speeksel mengt. Kalk versterkt het effect van de betelnoot doordat de stof areciline omgezet wordt in de werkzame stof arecaidine. Ongeoefende mensen reageren sterk met duizeligheid en zweten en vaak misselijkheid.
Iedereen kauwt hier buai. Op alle markten en langs alle wegen wordt buai verhandeld.
Kleine kinderen van 7 jaar beginnen er al mee, maar ik heb ook gezien dat men veel jongere kinderen buai geeft. In Nederland nemen we een lekker bakkie koffie. Hier kauwt men lekker buai. Buai is niet weg te denken in deze maatschappij.
Maar het regelmatig kauwen van betelnoot is wel erg slecht voor het gebit en kleurt de tanden rood. Deze effecten zie je hier overal rondom ons heen. Het verhoogt bovendien de kans op zweren en kanker in de mond, slokdarm en maag. Het effect is op lange termijn licht verslavend. Ik heb ergens gelezen dat naar schatting 600 miljoen mensen hier in ZuidoosAzie en de Pacific min of meer verslaafd zijn aan buai.

Hartelijke groeten van Sinco en Roelie.

-----

Schrijf vast in uw agenda (en plan te komen!): NTM zendingsdag op 14 april in Leerdam.
Sinco en Jan Wols mogen een boodschap doorgeven. Een mooie dag van ontmoeting en informatie.

 

Naar begin